Η τέχνη της κεραμικής στην Κρήτη έχει μια συνεχή ιστορική παρουσία για περισσότερα από 4000 χρόνια. Κεραμικά αντικείμενα που χρονολογούνται από τη Νεολιθική εποχή (λίθινη εποχή) εκτίθενται σε πολλά Μουσεία και είναι εντυπωσιακή η ομοιότητά τους με εκείνα που κατασκευάζονται στην Κρήτη σήμερα.
Υπάρχουν τέσσερεις κύριες περιοχές όπου αυτές οι τεχνικές ανθούν ακόμη και σήμερα στην Κρήτη, δηλαδή στο Θραψανό (Ηράκλειο), στις Μαργαρίτες (Ρέθυμνο), στα Νοχιά (Χανιά) και στο Κεντρί (Λασίθι).
Η υπόθεση ότι τα χωριά που ασχολούνται με την κεραμική βρίσκονται γεωγραφικά διάσπαρτα έτσι ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες του πληθυσμού δεν φαίνεται να αληθεύει.
Οι τεχνίτες κεραμικής μετακινιόντουσαν σ' ολόκληρο το νησί σε καλά οργανωμένες ομάδες, φέροντας μαζί τους όλο τον απαιτούμενο εξοπλισμό και έστηναν κάθε φορά νέα εργαστήρια στις περιοχές που επισκεπτόντουσαν.
Με αυτό τον τρόπο ικανοποιούσαν ακριβώς τις ανάγκες των απομακρυσμένων περιοχών ενώ αποδείχτηκε ότι ήταν ευκολότερη η μεταφορά του εξοπλισμού με τα γαϊδουράκια παρά η μεταφορά των ογκωδών και βαριών πήλινων δοχείων και πίθων. Αυτή η μετακίνηση των τεχνητών ονομάζεται Βεντέμα, από την Ενετική λέξη Βεντέμμια (Vendemmia) που σημαίνει «συγκομιδή». Η ίδια λέξη χρησιμοποιείται σήμερα σε σχέση με τη σοδειά των ελιών. Από την άλλη μεριά σημειώθηκε εξειδίκευση σε σχέση με τα μεγέθη και τις χρήσεις των κεραμικών δοχείων.
Η παράδοση στις Μαργαρίτες και στο Κεντρί είναι να κατασκευάζονται μικρά δοχεία, ενώ στο Θραψανό η εξειδίκευση αφορά μεγαλύτερα σε μέγεθος πήλινα. Τα ευμεγέθη πήλινα του Θραψανού, που χρησιμοποιούνται κυρίως για την αποθήκευση ελιών, ομοιάζουν πολύ με εκείνα που έχουν ανακαλυφθεί στα Μινωικά παλάτια της Κνωσού ή της Φαιστού. Η τεχνική είναι η ίδια, γι’ αυτό δεν μας εκπλήσσει που το Θραψανό σήμερα θεωρείται ως ένα ζωντανό Μουσείο προϊστορικής τέχνης. Μια επίσκεψη στα εργαστήρια του Θραψανού θα σας μείνει αξέχαστη.
